Halid
Ziya’nın ailesi, "Uşak’ta helvacılıkla uğraşırken, İzmir’e göçerek
"Uşşakizadeler" diye anılmaya başlayan zengin bir ailedir. Bu aile,
işleri çok gelişince İstanbul’a da bir şube açtı ve bu şubeyi
sermayesiyle birlikte oğul Hacı Halil Efendi’ye verdi. Halid Ziya, Hacı
Halil Efendi’nin üçüncü çocuğu olarak 1866’da İstanbul’da doğdu.
İstanbul’da ilk mektep, askeri rüşdiye... (1873-1878) Babasının işleri
kötü gitmeye başlayınca Halid Ziya annesiyle birlikte İzmir’e dedesinin
yanına gönderildi. Öğrenimini İzmir Rüşdiyesi’nde sürdürdü. (1878) Bu
arada babasının işlerini düzene koyup İzmir’e gelişi ve yeni bir
ticaretevi açışıyla sığıntı olma düşüncesini de zihninden atan Halid
Ziya, ikinci bir okula hazırlık için Frenk Mahallesi’nin Alioti
bölümündeki Auguste de Jaba adlı avukatın emrine verildi.
Halid Ziya, babasının katibi olarak işe başladı, bu iş edebiyat
merakıyla pek bağdaşmadığından yeni iş tavsiyelerini dikkate aldı,
ancak İstanbul’da hariciyeci olmak için yaptığı başvuru sonuçsuz kaldı.
İzmir’e dönüşünde Rüşdiye öğretmenliğine başladı ve akabinde Osmanlı
Bankası’na girdi. İstanbul’da Reji Genel Müdürlüğü’nün başkatiplik
teklifini kabul ederek İzmir’den ayrıldı (1893). Reji’deki çalışma
günlerinde Servet-i Fünun’a da katılarak edebi faaliyetlerini
yoğunlaştıran Halid Ziya, Meşrutiyet’ten sonra bir süre Darülfünun
Edebiyat Fakültesi’nde Batı edebiyatı okuttu sonra Mabeyn Başkatibi
oldu (1909). Buradan ayrıldıktan sonra memuriyete dönmeyen ve tüm
zamanlarını edebiyata veren Halid Ziya 23 Mayıs 1945 tarihinde
İstanbul’da öldü.
ESERLERİ
Romanları:Nemide,Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şürekası, Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar
Hikayeleri:Bir İzdivacın Tarih-i Muâşakası, Bir Muhtıranın Son
Yaprakları, Nâkıl (4 Cilt yerli ve yabancı öyküler), Bu Muydu?, Heyhat,
Küçük Fıkralar (3 Cilt), Bir Yazın Tarihi, Solgun Demet, Bir Şi’r-i
Hayal, Sepette Bulunmuş, Bir Hikâye-i Sevda, Hepsinden Acı, Onu
Beklerken, Aşka Dair, İhtiyar Dost, Kadın Pençesi, İzmir Hikâyesi.
Hatırıları:Kırk Yıl, Bir Acı Hikaye, Saray ve Ötesi.
Deneme:Sanata Dair